نمودارهای کنترلی از جمله کارآمدترین ابزار کنترل کیفیت برای پایش مشخصه های مختلف کیفیت در فرایند تولید محسوب می شوند که هدف کلی آن ها بهبود کیفیت محصول است. در نمودارهای کنترلی شوهارتی اغلب، پذیره ی نرمال بودن داده ها برقرار می شود، اما گاهی اطلاعات کافی در مورد توزیع آماری مشاهدات وجود ندارد، به همین دلیل در این شرایط از نمودارهای کنترلی ناپارامتری استفاده می شود. در این تحقیق، نمودار کنترلی علامت ناپارامتری برای شرایطی که مشاهدات از توزیع مشخصی پیروی نمی کنند، معرفی شده است. نتایج حاصل از طراحی آماری و همچنین طراحی اقتصادی و آماری اقتصادی نشان می دهند که این نمودار کنترلی عملکرد خوبی برای کشف تغییرات کوچک در فرایند و در عین حال کاهش هزینه و زمان تولید داشته است.

در این نوشتار به منظور بهبود عملکرد نمودارهای کنترل ترکیبی میانگین متحرک موزون نمایی جمع تجمعی و جمع تجمعی میانگین متحرک موزون نمایی، از روش نوین نمونه گیری مجموعه ی رتبه دار به جای روش عمومی نمونه گیری ساده ی تصادفی استفاده شده است. علاوه بر این عملکرد نمودارهای کنترل ترکیبی پیشنهادی براساس الگوی نمونه گیری مجموعه ی رتبه دار با عملکرد نمودارهای کنترل کلاسیک مشابه بر اساس الگوی نمونه گیری ساده ی تصادفی با استفاده از شبیه سازی و معیار متوسط طول دنباله مقایسه شده است. نتایج نشان می دهد که استفاده از روش نمونه گیری مجموعه ی رتبه دار باعث حساسیت بیشتر نمودارهای کنترل ترکیبی در کشف تغییرات کوچک در فرایند می شود. همچنین عملکرد نمودارهای کنترل ترکیبی با روش نمونه گیری مجموعه ی رتبه دار بهتر از عملکرد نمودارهای کنترل جمع تجمعی و میانگین متحرک موزون نمایی با روش نمونه گیری مشابه است.

امروزه فرایند تولید بیشترمحصولات به گونه ای است که محصولات طی مراحل مختلف به هم وابسته ای بوجود می آیند. بدلیل وجودخاصیتی در این گونه فرایندها موسوم به خاصیت آبشاری، پایش جداگانه ی مراحل بدون در نظر گرفتن رابطه ی بین مشخصه های کیفی در مراحل مختلف و با استفاده از نمودارهای کنترل مرسوم، باعث افزایش خطا در نتایج می شود. یکیازنمودارهایکنترل پرکاربردوتخصصی کهبرایپایشفرایندهایچندمرحله ای استفاده می شود، نمودارهایانتخابعاملانحرافمی باشد. این گونهازنمودارهایکنترلبیشتربرایمشخصه هایکیفینرمالتوسعه داده شده و مورداستفادهقرارگرفته اند. در این مقاله، دو نمودار کنترل براساس الگوهای خطی تعمیم یافته به منظور پایش یک فرایند دو مرحله ای با مشخصه کیفی دو جمله ای در مرحله دوم پیشنهاد شده است. در رویکرد پیشنهادی به منظور پایش متغیر دو جمله ای، یک نمودار کنترل جمع تجمعی و یک نمودار کنترل میانگین متحرک موزون نمایی دوگانه با در نظر گرفتن رابطه بین مشخصه های کیفی در دو مرحله طراحی شده است. نمودارهای کنترل پیشنهادی براساس مقادیر باقی مانده انحراف بنا نهاده شده اند که به منظور برقرار کردن رابطه بین مشخصه های کیفی مرحله اول و دوم از یک تابع رابط جدید در چارچوب الگوی خطی تعمیم یافته استفاده شده است. عملکرد نمودارهای کنترل پیشنهادی با استفاده از شبیه سازی و براساس معیار متوسط طول دنباله ارزیابی شده است. نتایج نشان دهنده آن است که توانایی کشف نمودارهای کنترل جمع تجمعی و میانگین متحرک موزون نمایی دوگانه پیشنهادی به مراتب بهتر از نمودارهای کنترل موجود در ادبیات موضوع می باشد.

معمولا برای ارزیابی عملکرد نمودارهای کنترل در حوزه بهداشت و درمان، پارامترهای نمودار کنترل معلوم فرض می شوند؛ هرچند که در عمل معمولا این پارامترها نامعلوم بوده و برای پایش فرایند، پارامترهای فرایند باید در فاز 1 تخمین زده شوند. زمانی که از تخمین پارامتر به جای مقادیر معلوم آن ها استفاده می شود، عملکرد نمودار کنترل تحت تاثیر قرار می گیرد. در این مقاله ابتدا یک نمودار کنترل ریسک تعدیل شده میانگین متحرک موزون نمایی برنولی پیشنهاد می شود. سپس اثر تخمین پارامتر بر عملکرد تحت کنترل و خارج از کنترل نمودار کنترل پیشنهادی بررسی می شود. در ادامه برای کاهش این اثر، روش های افزایش اندازه نمونه و اصلاح حدود کنترل مورد استفاده قرار می گیرد. نتایج شبیه سازی بر حسب معیارهای متوسط طول دنباله، انحراف معیار طول دنباله و ضریب تغییرات طول دنباله گزارش می شود. نتایج حاصل از شبیه سازی، کاهش اثر تخمین پارامتر توسط روش های افزایش اندازه نمونه و اصلاح حدود کنترل را تایید می کند.

نمودارهای کنترل میانگین متحرک موزون نمایی، به دلیل ترکیب اطلاعات نمونه در طول زمان، توانایی مناسبی در تشخیص تغییرات کوچک در فرآیند یا میانگین محصول دارند. با این حال، در برخی از انواع تغییرات خاص در پارامترهای فرآیند، نمودارهای کنترل تمایل دارند در محدودۀ کنترل باقی بمانند که این خاصیت «اینرسی» نامیده می شود و برای اندازه‏گیری آن از شاخصی با عنوان شاخص پایداری در مقابل هشدار استفاده می شود؛ بنابراین شاخص اینرسی به عنوان اندازۀ مقاومت یا پایداری یک نمودار برای کشف عدم انطباق یا نشان دادن یک تغییر خاص در فرآیند، تعریف شده است. وجود خصوصیت های مناسب اینرسی برای نمودارها، به این معناست که نمودارها در مقابل تغییرات ناگهانی بتوانند از خود عملکرد مثبت نشان دهند، بررسی و تحلیل این خاصیت می تواند اثر مثبتی در افزایش بهره وری و عملکرد مناسب واحدهای تولیدی داشته باشد. در این مقاله تأثیر اینرسی بر عملکرد نمودار کنترل میانگین متحرک موزون نمایی، مبتنی بر توزیع پواسون و نمودار کنترل میانگین متحرک موزون نمایی اصلاح شده برای مشاهدات ناشی از فرآیندهای همبسته، بر پایۀ توزیع پواسون بررسی و نتایج در دو حالت فوق مقایسه شده اند. به منظور ارزیابی نمودارهای فوق، از نرم افزار متلب استفاده شده است. نتایج نشان می دهد نمودار کنترل میانگین متحرک موزون نمایی اصلاح شده مبتنی بر توزیع پواسون، نسبتاً عملکرد بهتری نسبت به نمودار کنترل میانگین متحرک موزون نمایی بر پایۀ توزیع پواسون در بدترین حالت پایداری در مقابل هشدار را دارد.

عملکرد یک نمودار X-bar معمولا تحت این فرض که انحراف معیار فرآیند به خوبی تخمین زده شده و تغییر نمی کند، بررسی می شود. البته این فرض در عمل معمولا درست نبوده و نمودارهای X-bar در برابر اشتباهات تخمین انحراف معیار فرآیند یا تغییرات انحراف معیار پایدار نیستند. در این مقاله به بررسی یک نمودار کنترل میانگین متحرک موزون نمایی با بازه های نمونه گیری متغیر برای کنترل تغییرات در میانگین فرآیند پرداخته می شود. حدود کنترل بهینه به نحوی تعیین شده که نمودار در برابر اشتباهات تخمین انحراف معیار یا تغییرات آن پایداری خوبی داشته باشد. برای مقایسه عملکرد آن با سایر نمودارهای مشابه از روش زنجیره مارکوف استفاده شده و با استفاده از شبیه سازی، نتایج به دست آمده بررسی شده است. علت استفاده از ویژگی بازه های نمونه گیری متغیر، واکنش سریع تر نمودار به تغییرات میانگین است.

در نمودارهای جمع تجمعی (CUSUM) و میانگین متحرک موزون نمایی (EWMA) ممکن است تغییری در فرآیند باعث فاصله گرفتن آماره از مرکزیت شود، در این حالت چنانچه تغییر دیگری در جهت مخالف رخ دهد نمودار به زمان بیشتری برای اخطاردهی نیاز دارد که به این مسئله اثر اینرسی گفته می شود. در این مقاله اثر اینرسی بر روی عملکرد نمودارهای ناپارامتری علامت از نوع CUSUM و EWMA بررسی و این دو نمودار با هم مقایسه شده است. برای این کار یک برنامه شبیه سازی تهیه شده که متوسط طول دنباله در حالت تحت کنترل (ARL0) و خارج از کنترل (ARL1) را در این نمودارها به ازای مقادیر مختلف پارامتر و با استفاده از سه توزیع متفاوت محاسبه می کند. نتایج حاصل از شبیه سازی نشان می دهد که مقادیر ARL0 در نمودار علامت از نوع CUSUM از اینرسی تاثیر نمی پذیرد اما مقادیر ARL1 نمودار در تغییرات بزرگ افزایش یافته و توان نمودار در تشخیص این تغییرات کاهش می یابد. همچنین در نمودار علامت از نوع EWMA نیز مقادیر ARL0 کاهش و مقادیر مقادیر ARL1 برای تغیرات متوسط و بزرگ افزایش می یابند. به عبارتی بر اثر اینرسی در این نمودار تعداد اخطارهای اشتباه بیشتر و قدرت تشخیص تغییرات کمتر می شود. با توجه به تاثیر منفی کمتر اینرسی بر عملکرد نمودار علامت از نوع CUSUM نسبت به EWMA استفاده از این نمودار در کنترل فرآیندهای غیرنرمال توصیه می شود.

توزیع لاپلاس چندمتغیره یک مدل تصادفی مهم است که عدم تقارن و دم های سنگین تر از توزیع گاوسی را به حساب می آورد. در این مقاله، مدل رگرسیون فضایی خودبازگشتی و میانگین متحرک مرتبه دو برای مدل بندی برآمدهای یک میدان تصادفی فضایی که از توزیع چوله-لاپلاس تعمیم یافته چندمتغیره پیروی می کنند ارائه خواهد شد. پارامترهای مدل با روش های ماکسیمم درستنمایی و حداکثر فاصله و استفاده از معیار واگرایی کولبک-لایبلر برآورد می شوند. آنگاه براساس مدل ارائه شده پیشگوی فضایی بهینه ارایه خواهد شد. سپس یک مطالعه شبیه سازی برای اعتبارسنجی و ارزیابی عملکرد مدل پیشنهادی انجام می شود. آنگاه نحوه کاربست این مدل در تحلیل مجموعه داده های واقعی زمین شناسی نشان داده می شود.